දන්නවාද? - දෙවන එලිසැබත් මහරැජින ගැන විස්මිත කරුණු

• දෙවන එලිසැබත් මහ රැජින මෙලොව හැර ගියේ 2022 සැප්තැම්බර් 8 වැනිදායි. ඒ ස්කොට්ලන්තයේ ඇබ’ඩීන් හි බැල්මෝරල් මාලිගයේ දියි. ඒ වන විට ඇගේ වයස අවුරුදු 96කුත් දින 214ක් වුණා. 

• මහ රැජින මෙලොව එළිය දුටුවේ 1926 අප්‍රේල් 21 වැනිදා, ඇගේ උපත සිදු වූයේ රජ මාලිගයක හෝ සිටු මැඳුරක නොවේ, මේ ෆෙයාර් නම් වූ සාමාන්‍ය තට්ටු නිවාසයකයි. ඒ ස්ථානයෙහි අද ඇත්තේ මිල අධික චීන අවන්හලක්. ඒ බිමේ වත්මන් අයිතිකරු අබුඩාබි කුමාරයෙක්. 

• මහ රැජිනට වසරකට උපන් දින දෙකක් තියෙනවා. එකක් ඇය උපන් අප්‍රේල් 21 වැනිදා. අනෙක නිල වශයෙන් උත්සවය පැවැත්වෙන උපන් දිනයයි. එය යෙදෙන්නේ ජූනි මාසයේ කාලගුණය හොඳට ඇති සෙනසුරාදා දිනයකටයි. 

• මහ රැජිනගේ රාජපදවිප්‍රාප්තිය සිදු වූයේ 1952 ප‍ෙබරවාරි 6 වැනිදායි. ඒ ඇගේ පියා වූ හය වැනි ජෝජ් රජතුමාගේ හදිසි අභාවය නිසයි. ඇයට ඔටුනු පැලඳවීමේ මෞලි මංගල්‍යය සිදුවූයේ 1953 ජූනි 2 වැනිදායි. බ්‍රිතාන්‍ය මහරැජින ලෙස ඔටුනු පලන් අවස්ථාවේදීම ‘කැනඩාවේ රැජින’ ලෙසත් ඇය අභිෂේක කරනු ලැබුවා. නිල වශයෙන් නම් කරනු ලැබූ එකම රැජිනිය ඇයයි. 

එලිසැබත් කුමරිය යුද සේවයේ සිටිය දී

• මහ රැජින වැඩිම කාලයක් බ්‍රිතාන්‍ය කිරුළ දැරූ රාජකීයයා වන අතර එය අවුරුදු 70ක්. එතෙක් වැඩිම කාලයක් බ්‍රිතාන්‍ය කිරුළ දරා වාර්තාවක් තබා සිටි වික්ටෝරියා රැජිනගේ රාජ්‍ය කාලය වූ අවුරුදු 63ට වඩා වසර 7ක් වැඩියි. 

• දෙවන එලිසැබත් මහරැජිනගේ උපත් නම එලිසැබත් ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රා මේරි ය. එය ඇගේ මවගේ, ඇගේ සීයාගේ මවගේ හා ඇගේ පියාගේ මවගේ නම් එක්කොට සෑදුණ එකක්. ඇය කුඩා කල පවුලේ ඇය ඇමතූ සුරතල් නාමය ‘ලිලිබට්’ය. 

• රජ වූ පසු ඇගේ නිල නාමය “දේවාශිර්වාදය ලත්, දෙවන එලිසැබත් මහරැජින, මහා බ්‍රිතාන්‍යය හා උතුරු අයර්ලන්තය ඇතුළු එක්සත් රාජධානිය ප්‍රමුඛ ඇය සතු ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය හා රාජධානිවල පාලකයා සහ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩල ප්‍රධානියා, ඇදහිල්ලේ ආරක්ෂකයා” (“Elizabeth II, by the Grace of God, of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and her other realms and territories Queen, Head of the Commonwealth, Defender of the Faith.”) 

• දෙවන එලිසැබත් මහරැජිනගේ වසර 70ක රාජ්‍ය කාලය තුළ සේවය කළ, සර් වින්ස්ටන් චර් චිල්, හැරල්ඩ් මැක්මිලන්, ඇන්තනි ඊඩ්න්, ඇලෙක්ස් ඩග්ලස් හියුම්, මාගරට් තැචර්, ඇතුළු බ්‍රිතාන්‍ය අගමැතිවරුන් 15 දෙනකු සමග සතිපතා රාජ්‍ය කටයුතු ගැන සාකච්ඡා කළා. ඒ සාකාච්ඡා කිසිවක් වාර් තා තබන්නේ නැහැ. ඒ පිළිබඳ කිසිම හෙළිදරවුවක් දෙපැත්තෙන් ම සිදු වන්නේත් නැහැ. 

1945 දී අගමැති වින්ස්ටන් චර් චිල් හය වන ජෝජ් රජු, බිසව, එලිසැබත් කුමරිය (වමේ) හා මාගරට් කුමරිය

• එලිසැබත් කුමරිය හත් හැවිරිදි වියේ දීම කුඩා නිවසක හිමිකාරි වූවාය. කුමරියගේ පවුල ඥාති ගෙවල්වල ඉන්නා බව දැනගත් වේල්ස ජනතාව ඇයට නිවසක් පරිත්‍යාග කළා. ‘ලිට්ල් කොටේජ්’ නම් වූ එය ඉදිකර තිබුණේ වින්ඩ්සර් රෝයල් ලොජ් පිටියේයි. 

• දෙවැනි ලෝක මහා සංග්‍රාම සමයේ දී ඇය ස්වේච්ඡා සේවයට බැ‍ඳ‍ෙන්නට පිය රජු කැමති කරවා ගෙන ට්‍රක් රියැදුරෙකු හා මෝටර් මිකැනික් කෙනකු ලෙස සේව‍ය කළා. රජ පවුලේ එවැන්නකට ගිය එකම කාන්තාව ඇයයි. ඒ නිසා ඇයට ‘ඔටෝ මිකැනික් කුමරිය’ කියා එකල නමක් පටබැඳ තිබුණා. 

• දෙවන එලිසැබත් මහරැජිනට බ්‍රිතාන්‍යය තුළ රියැදුරු බලපත්‍රයක් නොමැතිව වාහන පැදවිය හැකියි. ඇය 94 වියේදීත් තනිවම ඇගේ වාහනය පදවාගෙන අවශ්‍ය ගමන් බිමන් ගියා.

• මහරැජිනට විවිධ රටවලින් අමුතු අමුතු තෑගි පිරිනැමුණා. ඒ අනුව ඇය ඇතකුගේ, ජගුවරයකුගේ, යෝධ ඉබ්බන් දෙදෙනකුගේ හා ස්ලොත් (මන්දයන්) නමින් හැඳින්වෙන සතුන් ‍දෙදෙනකුගේ සාඩම්බර හිමිකාරියක්. ඇය ඒ සතුන් ලන්ඩන් සතුන් වත්තට පිරිනැමූ අතර ඔවුන් එහි යන එන අයට බලාගන්න පුලුවන්. 

• කොතරම් සාම්ප්‍රදායික වුනත් මහ රැජින විද්යුත් සන්නිවේදනය එහි ආරම්භයේ දී පාවිච්චියට ගත්තා. ඇගේ ප්‍රථම ඊමේල් පණිවිඩය යැව්වේ 1976 දීමයි. ඒත් ඇය ප්‍රථම ඉන්ස්ටග්‍රෑම් පණිවිඩය යැව්වේ 2019 දියි. 

• දෙවන එලිසැබත් රැජිනගේ මෞලි මංගල්‍යය සඳහා විශේ‍ෂයෙන් ඇඳි දිගු ගවුම අලංකාර ලෙස එම්බ්‍රොයිඩර් කර තිබුණේ ඒ වන විට ඇයගේ රාජ්‍යත්වය පැවති හා ඇය නායකත්වය දුන් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල රටවල ජාතික සංකේතවලින්. ඊට කැනඩාවේ මේපල් කොළය, ස්කොට්ලන්තයේ තිස්ට්ල් මල, අයර් ලන්තයේ ඇඹුල් ඇඹිලිය කොළය, වේල්සයේ ලිලී, ඕස්ට්‍රේලියාවේ වැට්ල් මල, නවසීලන්තයේ මීවන ඉත්ත, පාකිස්ථානයේ තිරිඟු ඉත්ත, දකුණු අප්‍රිකාවේ සුගර් බුෂ් මල, ඉන්දියාව හා ලංකාව වෙනුවෙන් නෙළුම් හා මානෙල් මල් අයත් වුණා. 

ඔටුනු පැලඳූ දින රුජින පිලිප් කුමරු සමග.

• මහරැජින සුරතලයට බල්ලන් ඇති කළා. ඇය වඩාත් ප්‍රිය කෝගී යන සුනඛ වර් ගයටයි. මිය යන විටත් ඒ වර් ගයේ  සුනඛ සුරතලුන් හතර දෙනෙකු සිටියා. ඇය ‘ඩෝගී’ නම් නව දෙමුහුන් සුනඛ වර් ගයක් බිහි කිරීම ගැන ප්‍රසිද්ධයි. ඒ ඇගේ නංගී මාගරට්ගේ ඩෑෂ්හවුන්ඩ් හා ඇගේ කෝගී සුනඛයකු එක් කිරීමෙන්. 

• අශ්වයන් ඇති කිරීමත්, අශ්වයන් පිට යාමත් මහ රැජින ඉත්මත් ප්‍රිය කළ විනෝදාංශයක්. කෙන්ටුකි ප්‍රදේශයේ අශ්වයන් ඇති කිරීමට ගොවිපොළක් තියෙනවා. ඇගේ අශ්වයෙකු 2013 දී රෝයල් ඇස්කොට් කුසලාන දිනුවා. 

• මහ රැජිනගේ වල්ලභයා වූ පිලිප් කුමරු මුලින් හැඳින්වුණේ ‘ග්‍රීසියේ හා ඩෙන්මාකයේ පිලිප් කුමරු’ ලෙසයි. විවාහයට පෙර ඔහු හැඳින්වූයේ රාජකීය නාවික හමුදාවේ ලුතිනන් පිලිප් මවුන්ට්බැට්න්’ කියායි. රැජින සමඟ විවාහ වීමෙන් පසු ඔහුගේ නම ‘පිලිප් කුමරු, එඩින්බරෝ ආදිපාදවරයා, මෙරියනෙත් අර්ල්වරයා හා ග්‍රීන්විච් බැරන්වරයා’ වශයෙන් වෙනස් වුණා. 

• මහා බ්‍රිතාන්‍යයේ රජවරුන්ගේ පුද්ගලික ආදායම් බදුවලින් නිදහස් වුවත්, 1992 සිට මහ රැජින සිය ආදායමෙන් බදු ගෙවනවා. මේ සඳහා රාජකීයයන්ගේ ජීවන රටාවට එරෙහි ඇති මතවාදය හේතුවක් වුණා. 

• එන්ගලන්තයේ ලන්ඩනයේ බකිංහැම් මාලිගයට හා වින්ඩ්සර් බලකොටු මන්දිරය අමතරව මහ රැජිනට, ස්කොට්ලන්තයේ එඩින්බරෝවල, ඕස්ට්‍රේලියාවේ කැන්බෙරාවල, නවසීලන්තයේ වෙලින්ටන්වල, කැනඩාවේ කුබෙක් හා ඔටාවා නගර දෙකෙහිත් රාජකීය මන්දිර තියෙනවා. 

එලිසැබත් කුමරිය හා පිලිප් කුමරු හා විවාපත් වූ දා රජ පවුලේ ඥාතීන් සමග

• මහ රැජිනගෙන් පසු ඇගේ රාජ්‍යත්වය උරුම විය යුතු පිළිවෙළ ප්‍රකාශයට පත් කර තියෙනවා. දැනටමත් ඇගේ මරණයෙන් පසු ඇගේ වැඩිමල් පුත් චාල්ස් කුමරු තුන්වැනි චාල්ස් රජු ලෙස රජකමට පත් වී අවසන්. ඔහුගෙන් පසු ඔහුගේ වැඩිමල් පුතු විලියම් කුමාරයාටත් ඔහුගෙන් පසු 2013 දී උපන් ඔහුගේ වැඩිමල් පුතු ජෝජ් ටත් හිමිවෙනවා. ඒ අනුව රැජනගේ උරුමය ඔවුන් පැවරෙනවා. 

• මහ රැජිනට හා පිලිප් කුමරුට දරුවන් සිවු දෙනෙකු ඉන්නවා. ඔවුන් පිළිවෙළින් චාල්ස් කුමරු, ඈන් කුමරිය, ඇන්ඩෲ කුමරු හා එඩ්වඩ් කුමරු වශයෙන්. ඒ දරුවන් සිවු දෙනාටම දරුවන් දෙදෙනා බැගින් ඉන්නවා. ඒ අනුව රැජිනගේ මුනුපුරු මිනිපිරියන් අට දෙනෙකු ඉන්නවා. ඒ වගේ ම මහ රැජිනට දැන් මී මුනුපුරු මිනිපිරියන් හය දෙනෙකුත් ඉන්නවා. එයින් බාලම සාමාජිකයා 2019 දී මුනුපුරු හැරී කුමරුට හා මේඝන් ම’කල්ට ලැබුණු දරුවායි. 

• මහ රැජනගේ දේපළ මේ වෙන කොට ඇගේ දරුවන්ට ලබා දී අවසන්. දැන් ඇගේ පුද්ගලික වත්කම් ‍ඩොලර් මිලියන 500ක් වෙතැයි ගණන් බලා තියෙනවා. 

• දෙවන එලිසැබත් රැජිනට මුලින් සුබ පැතුම් පණිවුඩ හැමටම රජමාලිගයෙන් නත්තල් සුබ පැතුම් පත් යැවෙනවා. එහෙම යැවූ සුබපැතුම් පත් ගණන 50,000කට වැඩියි. 

• මහා බ්‍රිතාන්‍යයේ රජ පදවියට පත් හය වැනි කාන්තාව දෙවන එලිසැබත් රැජිනයි. 

• දෙවන එලිසැබත් රැජින රාජධානි 16ක් පාලනය කළා. පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල රාජ්‍ය 54කට නායකත්වය දුන්නා. 

• ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ කොන්ග්‍රස් මන්ත්‍රී මණ්ඩලය ඇමතූ ප්‍රථම බ්‍රිතාන්‍ය රාජිනිය දෙවන එලිසැබත් රැජිනයි. 

• දෙවන එලිසැබත් රැජින මාධ්‍ය සාකච්ඡාවලට ගියේ නැහැ. වසර 22ක් තිස්සේ බීබීසීය ඇය කැමති කරවා ගත්තා එකම එක සාකච්ඡාවකට. ඒ ඇගේ මෞලි මංගල්‍යය පිළිබඳ අදහස් දැක්වීමකටයි. 

• ‍රැජින ඔටුනු පැලඳීමට යොදා ගත් ඔටුන්න රාත්තල් පහක් බර එකක්. ඇය පසුව ඒ ගැන කියා තිබුණේ ‘ඒ ඔටුන්නේ බරට මගේ බෙල්ල කැඩෙන්න තරම්’ ආවා කියායි. 

• බ්‍රිතාන්‍ය කිරුළට උරුමකම් කියන පිරිමින් තුන් දෙනෙකු දැනට නම් කර තිබුණත් ඉදිරියේ දී ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජ භාවය නොසලකා එය සාධාරණව කිරීමට හැකි ‍සැලැස්මකට ඇය මියයන්නට පෙර අත්සන් කර තිබුණා. 

 - පර් සි ජයමාන්න